3 maart 2025
Een nieuw Healthy Future initiatief heeft tot doel te onderzoeken hoe AOM's gepresenteerd worden op sociale media en de impact van deze afbeeldingen op de publieke perceptie van obesitas en gezond leven. Het project combineert inzichten uit communicatiewetenschappen, gezondheidsrecht en publieke gezondheidszorg om de risico's te adresseren die gepaard gaan met misleidende of schadelijke inhoud over AOM's. Het onderzoeksteam bestaat uit Dr. Monique Alblas, Dr. Eline Smit en Dr. Saar Mollen van de Faculteit der Sociale en Gedragswetenschappen (FMG) aan de Universiteit van Amsterdam, die gespecialiseerd zijn in Communicatiewetenschappen. Dr. Luc Hagenaars en Dr. Coosje Dijkstra van de Faculteit Geneeskunde (FdG) aan Amsterdam UMC brengen expertise in Publieke en Arbeidsgezondheidszorg, terwijl Dr. Bastiaan Wallage van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid (FdR) zich richt op Gezondheidsrecht. Dr. Bibian van der Voorn van VU Health Sciences voegt een perspectief van publieke gezondheidszorg toe. We spraken met Dr. Alblas en Dr. Hagenaars over de motivatie achter het project.
“Obesitas is voor velen een gevoelig onderwerp,” zegt Dr. Luc Hagenaars. “Veel mensen zien obesitas als een individueel probleem, wat stigma versterkt en zinvolle volksgezondheidsmaatregelen belemmert. De nieuwe gewichtsverliesmedicijnen krijgen veel aandacht en kunnen dit perspectief verstoren, maar ze lopen ook het risico obesitas als een individueel, biologisch probleem te versterken. Sociale media spelen een grote rol in het vormgeven van hoe we kwesties zoals obesitas begrijpen, en we willen onderzoeken hoe dit de publieke discussie beïnvloedt.”
Sociale media-influencers en beroemdheden presenteren AOM's vaak als moeiteloze oplossingen, maar de werkelijkheid is complexer. Dr. Monique Alblas benadrukt de risico's van eenzijdig, medisch onjuiste of commercieel gedreven gezondheidsadvies dat online wordt gedeeld. “Sociale media is voor velen, vooral jongeren, een primaire bron van gezondheidsinformatie,” zegt ze. “Maar deze informatie negeert vaak de mogelijke bijwerkingen van AOM's of de bredere maatschappelijke impact, zoals medicijntekorten of toenemende gezondheidsongelijkheden. Ons onderzoek zal onderzoeken hoe blootstelling aan deze inhoud de publieke houding ten opzichte van AOM's, obesitas en het belang van een gezond dieet kan beïnvloeden.”
Door middel van geautomatiseerde inhoudsanalyse en focusgroepen wil het onderzoeksteam de verhalen rondom AOM's op sociale media ontrafelen. Ze zullen onderzoeken hoe deze beelden gewichtsstigma kunnen versterken, de opvattingen van individuen over obesitas kunnen beïnvloeden en mogelijk kunnen leiden tot onveilig gebruik van medicijnen. “We moeten begrijpen of sociale media bijdragen aan een cultuur van ongezonde gewichtsverliespraktijken en het bevorderen van verkeerde informatie die ernstige gevolgen kan hebben voor zowel de fysieke als de mentale gezondheid,” voegt Alblas eraan toe.
Het onderzoek richt zich ook op hoe we individuen kunnen beschermen tegen schadelijke inhoud met betrekking tot AOM's. Door het ontwikkelen van op bewijs gebaseerde communicatiestrategieën, waaronder inhoudsbeperkingen, waarschuwingsberichten en campagnes voor het ontkrachten van verkeerde informatie, hoopt het team een gezondere online omgeving te creëren. De externe partners van het project—Partnership Overweight Netherlands (PON), de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), Keuringsraad Aanprijzing Gezondheidsproducten (KAG) en het Nederlands Voedingscentrum—zullen een cruciale rol spelen in het vertalen van deze bevindingen naar uitvoerbare beleidsaanbevelingen.
“De betrokkenheid van onze externe partners zorgt ervoor dat ons onderzoek praktische implicaties heeft,” zegt Alblas. “Hun expertise zal ons helpen begrijpen of de manier waarop AOM's op sociale media worden gepresenteerd bestaande regelgeving schendt en hoe we deze informatie kunnen gebruiken om het publiek te beschermen.”
Dit interdisciplinaire initiatief gaat niet alleen over het begrijpen van het huidige landschap van AOM-marketing op sociale media, maar ook over het herstructureren van de manier waarop gezondheidscommunicatie wordt benaderd in het digitale tijdperk. Door inzichten uit meerdere vakgebieden te combineren, heeft het project als doel holistische oplossingen te ontwikkelen die de uitdagingen van AOM-misinformatie aanpakken.
“Het belang van effectieve communicatiestrategieën is nooit duidelijker geweest,” zegt Dr. Hagenaars. “Na de lessen van de Covid-pandemie moeten we nu interdisciplinaire wetenschap op een gedisciplineerde manier toepassen om ervoor te zorgen dat het verhaal rondom AOM's op sociale media geen schade toebrengt aan de volksgezondheid.”